جالبز: اولین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در حالی برگزار شد که از جمع هفت کاندیدا، پنج چهره متعلق به جریان اصولگرایی بودند و ۲ نفر هم اصلاح‌طلب. با این توضیح که به دلیل رویکرد جبهه اصلاحات نمی‌توان عبدالناصر همتی و محسن مهرعلیزاده را نماینده این تفکر در انتخابات پیش رو قلمداد کرد.
لازم به توضیح است که در این تحلیل، یک نگاه بی‌طرف(روزبه کریمی)، یک نگاه اصولگرا(محمد مهاجری) و یک نگاه اصلاح‌طلب(جوادی‌حصار) را گنجانده‌ایم، «جالبز» هیچ موضعی نسبت به «مناظره» ندارد و صرفا اطلاع‌رسانی می‌کند.
مناظره؟ خیر! گفتگوی دست‌راستی‌ها و کسانی که ژست اپوزیسیون می‌گیرند
روزبه کریمی، روزنامه‌نگار طی یادداشتی در وب سایت روزآروز نوشت:
* اسمش مناظره اقتصادی بود؛ ولی از مناظره خبری نبود. هردو گروه؛ چه همتی و مهرعلیزاده و چه رئیسی و پوششی‌هایش (زاکانی، جلیلی، رضایی و قاضی‌زاده هاشمی) هم نظر بودند. دو نظر متفاوت نبود که باهم مناظره کنند؛ هردو گروه و هر هفت نفر، همه از روش‌های اقتصادی دست‌راستی دفاع کردند؛ از خصوصی‌سازی، از کوچک‌کردن دولت، از مبارزه با تورم از راه کاهش رفاهیات مردم و …
* هفت نامزد طوری حرف زدند که گویا هیچ سابقه‌ای در نظام تصمیم‌گیری و اجراییات مملکت نداشته‌اند و چنان حرف زدند که گویی اپوزیسیون نظامند. مهمترین بحران اجتماعی و اقتصادی کنونی مملکت و ملت، کرونا و تاثیرات اقتصادی و شیوه مبارزه با آن است اما نه صداوسیما و نه نامزدهای تاییدشده شورای‌نگهبان، دراین‌باره حرفی نزدند.
* پنج نامزد اصولگرا هیج انتقادی به برنامه‌های هم نکردند؛ رضایی، زاکانی، جلیلی، قاضی‌زاده هاشمی و رئيسی اغلب کوشیدند در کنار حرف‌های کلی اقتصادی که همه دست‌راستی و مغایر بارفاهیات مردم بود، به همتی هم حمله کردند اما به برنامه یک‌دیگر انتقاد نداشتند. نامزدهای اصلاح‌طلب روی این نکته پای فشردند که اقتصاد کشور در گروی روابط خارجی مملکت است و نامزدهای اصولگرا هم کوشیدند از این اتهام بگریزند که جلوی پای روابط خارجی کشور سنگ انداخته‌اند- مثلا در توقف تصویب اف‌ای‌تی‌اف چه نقشی داشته‌اند.
* همتی و مهرعلیزاده کوشیدند که بگویند که به‌ویژه با رئيسی مخالفند و حتی مهرعلیزاده به رئيسی طعنه زد که او به فکر رتبه‌ای بالاتر از رياست‌جمهوری است. همتی و کمی مهرعلیزاده توانستند دو قطبی میان رئيسی و و نامزدهای حامی او (رضایی، جلیلی، زاکانی وقاضی‌زاده) در برابر خودشان را برجسته کنند.به نظر می‌رسد مخاطب نامزدهای اصولگرا اغلب هواداران و بدنه اصولگرایان بودند و نه همه مردم. گویا آنها مطمئن‌اند که بخش وسیعی از مردم در انتخابات شرکت نمی‌کنند.
آرتیست‌های منفی و مثبت چه کسانی بودند؟
محمد مهاجری، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی در تحلیل راند اول رویایی نامزدهای انتخابات 1400 نوشت:
* اولین مناظره انتخاباتی نامزدها یک آرتیست بسیار منفی داشت: علی زاکانی. آقای زاکانی مانند خیلی از #مااصولگراها خودش را مبادی آداب نمی‌داند و نوعی بداخلاقی و بی‌ادبی ذاتی در او نهادینه است؛ بنابراین، رفتارش برای من کاملا طبق انتظار بود و حتی انتظار دارم در جلسات بعد کارش به فحش‌های رکیک برسد.
* اما آقای محسن رضایی که سخت به او علاقه‌مندم، کاملا خارج از توقع جلوه کرد. اشتباهش این بود که نمی‌دانست طرف مقابلش کیست؟ شاید گمان می‌کرد حسن روحانی در مناظره حضور دارد. تهدید به دستگیری همتی و برخی اعضای دولت دوازدهم نیز نشان از عدم کنترل بر اعصاب داشت.
* رضایی ایده‌های اقتصادی قابل دفاعی دارد که برخی از آنها را هم گفت؛ اما در میان کج‌خلقی‌هایش گم شد؛ بنابراین نمره دوم منفی به ایشان تعلق می‌گیرد.
* آقای مهرعلیزاده را با توجه به اینکه چندین بار خدمت‌شان رسیده‌ام، محافظه‌کارتر می‌پنداشتم؛ اما برخورد او با آقای رئیسی بر سر مدرک تحصیلی بیشتر جنبه تخریبی داشت تا اطلاع‌رسانی.
* تلاش او برای اینکه خود را ادامه دولت اصلاحات بنامد، خوب ظاهر نشد و به گمانم با بیان بهتری می‌توانست به هدف خود برسد.
* آقای جلیلی خسته می‌نمود و هرچند دوست داشت به دولت روحانی بتازد و همزمان ایده‌های اقتصادی‌اش را بازگو کند، علی‌رغم ٨ سال کار پژوهشی، حرف تازه‌ای مطرح نکرد. کسانی که او را رقیب آقای رئیسی می‌دانند، باید با این مناظره، در تحلیل خود تجدیدنظر کنند. من همچنان به جد معتقدم او به سود رئیسی کنار خواهد کشید.
* آقای رئیسی، متأسفانه بیش از حد نیاز به تعریف از خود پرداخت. تعریف‌هایی که نه در خور شأن او بود و نه برایش ارزش افزوده خلق کرد. اینکه مثلا من دو میلیون فالوئر دارم، چه مزیتی دارد برای شخصیتی که رئیس قوه‌قضاییه است؟
* از سویی، برنامه‌های اقتصادی او که با زبانی نه‌چندان گویا بیان شد، او را در جایگاه بالایی قرار نداد؛ همچنین تلاش او برای مواجهه با دولت روحانی نیز چندان هوشمندانه صورت نگرفت.
* آقای همتی با هشتگ «پنج نفر در برابر یک نفر» آمد. طبیعی است که باید عصبانی‌تر ظاهر می‌شد اما نوعی دستپاچگی و خشم باعث شد در موارد متعدد کنترلش را از دست بدهد. با این حال، او به خوبی توانست موضوع «کاندیدای پوششی» را جا بیندازد.
* به نظر می‌رسد همتی تا حدی جا پای روحانی در مناظره ۱۳۹۶ گذاشته و می‌خواهد رفتار او را تقلید کند؛ اما مایه‌های اصلی او همچون قدرت بیان، حضور ذهن و حاضرجوابی را ندارد.
* و سرانجام آقای امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی را که کاملا مخالفش هستم، بهترین مناظره‌کننده امشب می‌دانم. ایده‌هایش ساده بود و او هم با زبانی ساده بیانش می‌کرد. خیلی زود خودش را از زاکانی و رئیسی جدا کرد و جام اخلاق و ادب و حسن برخورد را از آن خود کرد. و چقدر خالی بود جای کاندیداهای پرقدرت و باسواد…
جوادی حصار، عضو حزب اعتماد ملی، عملکرد کاندیدها در مناظره اول را به رشته تحریر درآورده است که در زیر می‌آید:
*ابراهیم رئیسی- ابراهیم رئیسی که برای دومین بار به عنوان کاندیدا در انتخابات حضور دارد، گارد دفاعی داشت که این به دلیل نوع نگاه همتی و مهرعلیزاده به حضور ایشان در انتخابات بود. ایشان در طول مناظره سعی کرد از موضع بالا و موفق حرف بزند که آشکارا در این کار ناموفق بود تا جایی که بتوان گفت، مناظره اول برای این نامزد شاخص اصولگرایان به خوبی پیش نرفت.
*امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی- اظهارات امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی بابرنامه‌تر و اصولی‌تر بود و تحت تاثیر جو تقابلی حاکم بر مناظره قرار نگرفت و به همین دلیل در طول بحث چهره‌ای مسلط و خونسرد از خود به نمایش گذاشت.
*محسن رضایی- محسن رضایی که با احتساب نهمین انتخابات ریاست‌جمهوری که در روز آخر انصراف داد، چهارمین فعالیت رقابتی‌اش برای در اختیار گرفتن دولت را تجربه می‌کند در طول مناظره بسیار بد و احساسی عمل کرد. این چهره همچنین با تکیه بیش از حد به شعار با وعده ۴۵۰ هزار تومان یارانه قشرهای کم‌درآمد و فقیر را هدف قرار داد. در کل مناظره اول را نمی‌توان اتفاق خوبی برای این کاندیدا به شمار آورد.
*سعید جلیلی- سعید جلیلی که بعد از شکست در انتخابات دولت یازدهم با تشکیل دولت سایه خودش را مهیای تقابل با دولت حسن روحانی کرده است در طول مناظره با وجهه‌ای تخریب‌کننده ظاهر شد و در همین راستا دولت مستقر را به طور جدی نقد کرد. او همچنین نشان داد با دولت سایه با این هدف وارد کارزار انتخابات شده است که عملکرد دولت‌های یازدهم و دوازدهم را به چالش بکشد.