خراسان/ تصوری اشتباه اما فراگیر که می‌تواند مانع مهمی بر سر راه موفقیت افراد باشد به بهانه پاسخ دختربچه‌ای در برنامه «میدون» به سوالی درباره عوامل موفقیت
ویدئوی کوتاهی از برنامه تلویزیونی «میدون» که روزهای آخر هفته ساعت 22:30 از شبکه 3 پخش می‌شود، منتشر و در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شده است. طی آن دختربچه‌ای وقتی می‌خواهد از عوامل موفقیت بگوید به دو مورد «پدر پولدار» و «پارتی داشتن» اشاره می‌کند. او در پاسخ به این سوال یکی از عوامل برنامه که به نظرت برای موفق شدن باید چه کرد، خیلی جدی جواب می‌دهد: «بابات پولدار باشه، پارتی داشته باشی» و هیچ جمله دیگری هم به آن اضافه نمی‌کند! البته که با توجه به محتوای برنامه «میدون» و این‌که یکی از اهداف این برنامه حمایت از کارآفرینان است، می‌توانیم با قطعیت بگوییم جایی در برنامه این گزاره‌ها زیر سوال برده می‌شود اما جدای از این ویدئو، متاسفانه این تصور که برای موفقیت نیاز به پدری پولدار یا پارتی داریم، تصوری فراگیر است. تصوری که خود می‌تواند مانع مهمی بر سر راه موفقیت افراد باشد اما چرا این تصور مانع موفقیت است؟
درونی یا بیرونی؟ مسئله این است!
در روان‌شناسی مفهومی به نام «منبع کنترل» وجود دارد. به زبانی ساده منبع کنترل، عللی است که ما برای موفقیت‌ها و شکست‌های خود در نظر می‌گیریم. یکی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های منبع کنترل، درونی یا بیرونی بودن آن است. به این معنی که فرد وقتی موفقیتی کسب می‌کند آن را به عواملی در درون خودش مرتبط می‌کند یا به عواملی بیرون از خود. به عنوان مثال کسب نمره خوبی در امتحان را در نظر بگیرید. کسی که منبع کنترل درونی دارد ممکن است دلیل موفقیت در امتحان را خوب درس خواندن بداند اما در مقابل افرادی که منبع کنترل بیرونی دارند دلیل موفقیت خود را ممکن است راحت بودن سوالات امتحانی در نظر بگیرند. حالا بیایید نگاهی به عوامل موفقیت بیندازیم و بعد ببینیم آن‌ها در کدام گروه درونی یا بیرونی قرار می‌گیرند؟
عوامل موفقیت کدام‌اند؟
هر کسی که تجربه کار کردن به ویژه به صورت کارآفرینی را داشته باشد، خوب می‌داند که برای موفقیت در چنین مشاغلی، مجموعه‌ای از عوامل نقش دارند. عواملی چون تلاش فردی، برنامه‌ریزی مناسب، داشتن مهارت‌های مرتبط، داشتن سرمایه مالی مناسب، بهره بردن از مشاوره، فراهم بودن فضای کسب و کار و البته پدر پولدار و پارتی! و … . اما آیا با توجه به توضیحاتی که بالاتر داده شد، می‌توانید بگویید کدام یک از این عوامل «درونی» است و کدام «بیرونی»؟ در ادامه به صورت شفاف‌تر در همین باره چند نکته مهم را مطرح خواهیم کرد.
مراقب باشیم بیرونی‌ها را زیادی پررنگ نکنیم
پدر پولدار و داشتن پارتی، یک وجه مشترک مهم دارند؛ هر دوی آن‌ها «بیرونی» محسوب می‌شوند اما در مقابل عواملی چون تلاش، برنامه‌ریزی، داشتن مهارت‌های مرتبط و بهره بردن از مشاوره با متخصصان، از جمله عوامل درونی هستند. زمانی که عوامل بیرونی بیش از حد پررنگ می‌شوند، نقش عوامل درونی کم رنگ می شود و احتمال این که فرد به آن ها توجه کافی نشان دهد، کاهش می‌یابد. بر این مبنا هم وقتی نقش پارتی و پول درخانواده زیاد شد، احتمال این که فرد تلاش زیاد کند یا متوجه اهمیت برنامه‌ریزی دقیق باشد، کاهش می‌یابد.
عواقب داشتن چنین تصور اشتباهی
این بی توجهی به بخشی از عوامل موفقیت در طولانی مدت، احتمال موفقیت در کسب و کار را کم می‌کند و البته در نظر داشته باشید که پررنگ کردن عوامل بیرونی در موفقیت‌ها، تنها در یک بُعد به نسل بعد از ما آسیب نخواهد زد. نسلی که عوامل بیرونی برایش پررنگ شود و در تبیین اتفاقات، عادت به منبع کنترل بیرونی پیدا کند، تلاشش در همه ابعاد زندگی کم می‌شود و سلامت روان او هم در معرض مخاطرات بیشتری خواهد بود. بنابراین حتی به شوخی هم از گفتن عبارت‌هایی مانند: «برای موفق شدن فقط نیاز به پدر پولدار است یا پارتی» در زمانی که بچه‌ها به حرف‌هایتان گوش می‌دهند، پرهیز کنید. به آسیب‌هایش در همین مطلب تا حدودی اشاره شد و نکته اصلی همان بالا بردن توجه کودکان به اهمیت تلاش، برنامه‌ریزی و پشتکار برای دستیابی به موفقیت است.
نویسنده : نرگس عزیزی | کارشناس ارشد مشاوره