برخی کارشناسان معتقدند باید به سمت خودروهایی رفت که در داخل امکان تولید آن‌ها وجود ندارد، اما نیاز کشور به آن‌ها احساس می‌شود، خودروهایی مانند مدل‌های هیبرید و پلاگین-هیبرید و حتی برقی.
واردات خودرو موضوعی است که در دستور کار مجلس قرار گرفته و دولت نیز برای انجام آن بی‌علاقه نیست. قرار است ۵۰هزار دستگاه خودرو وارد کشور شود و پیشاپیش خواب‌هایی نیز برای سهم درآمدی دولت از این واردات دیده شده است؛ مانند موافقت کمیسیون تلفیق مجلس با اختصاص ۱۰درصد منابع حاصل از واردات خودرو به خرید تبلت دانش‌آموزی برای مناطق محروم و روستاها. اما به همان اندازه که برای دولتمردان و نمایندگان مجلس مهم است که با سهم درآمد حاصل از این واردات یعنی مالیات و عوارض و تعرفه و حقوق گمرکی و… چه باید کرد، مهم است که مشخص شود واردات خودرو با چه سیاستی باید انجام شود و اصولا چه خودروهایی باید وارد کشور شوند. در این میان، برخی کارشناسان معتقدند باید به سمت خودروهایی رفت که در داخل امکان تولید آن‌ها وجود ندارد، اما نیاز کشور به آن‌ها احساس می‌شود، خودروهایی مانند مدل‌های هیبرید و پلاگین-هیبرید و حتی برقی. هرچند گفته می‌شود هزینه نگهداری از خودروهای هیبرید بالاست و زیرساخت‌های استفاده از خودروهای برقی نیز اساسا در ایران وجود ندارد. در همین زمینه با جواد نفری، فعال و کارشناس صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.
شرایط را برای واردات خودروهای برقی و هیبرید به کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در گذشته اقداماتی برای واردات خودروهای برقی و هیبرید انجام شد. شروع بحث خودروهای پاک با واردات خودروهای هیبرید بود و یک‌سری شرکت‌ها در این حوزه فعال شدند. اما مجموع واردات این خودروها به 15هزار دستگاه هم نرسید. درخصوص واردات خودروهای برقی نیز شرکت‌هایی که در این خصوص فعال شدند، نتوانستند مجوز لازم را به دست آورند. بنابراین در خیابان‌ها و جاده‌های کشور شاهد حضور و تردد خودروهای برقی نیستیم.
دلیل اصلی این مساله را چه می‌دانید؟ چرا به واردات این خودروها توجه کافی نشده است؟
چند علت را می‌توان برای عدم توسعه این خودروها ذکر کرد. مهم‌ترین آن‌ها بحث قیمت دلاری این خودروها و گران تمام شدن آن‌هاست. یعنی مصرف‌کننده ترجیح می‌دهد از بین خودروهای برقی، هیبرید و بنزینی، خودرو بنزینی را انتخاب کند. چراکه هزینه به‌مراتب کمتری نسبت به خودروهای برقی دارد.
چگونه می‌توان افراد را به خرید این خودروها ترغیب کرد؟
ابتدا باید بحث تعرفه این خودروها بازنگری شود تا از نظر ریالی برای مشتری صرفه داشته باشد که خودرو برقی خریداری کند. مورد دیگری که مانع خرید توسط مشتریان شد، نبود زیرساخت لازم در این حوزه است. در کشور جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی را نداریم. با توجه به اینکه ایران کشور پهناوری است و جابه‌جایی و مسافرت‌های بین‌شهری با پیمایش زیاد باید انجام شود، ضرورت دارد به سمت واردات خودروهای برقی حرکت کنیم که بیش از ۴۵۰ کیلومتر برد و پیمایش داشته باشند. اگر این اتفاق رخ ندهد، حتما باید ایستگاه‌های شارژ شهری و بین‌شهری در سراسر کشور وجود داشته باشد. اما متاسفانه این زیرساخت را در اختیار نداریم.
چرا شارژ خانگی راه‌حل مناسبی برای توسعه خودروهای برقی نیست؟
با این کار میزان مصرف و کیلووات مصرف‌شده ساختمان به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال اگر در یک آپارتمان ۶ خودروی برقی و هر خودرو نیز دارای ولتاژ باتری تا ۳۰۰ ولت و یک موتور ۵۰ کیلوواتی باشد، شارژ این خودروها هزینه بسیار بالایی خواهد داشت. ضمن اینکه در زیرساخت‌های برقی کشور هم این موارد دیده نشده است. فرض کنید در زمان اوج مصرف، همه ماشین‌لباسشویی را روشن کرده و در این شرایط، خودروهای برقی هم اقدام به شارژ باتری کنند. قطعا زیرساخت‌های موجود پاسخگوی نیاز نیست. مساله مهم دیگر اینکه کشور هنوز در بحث تکنولوژی باتری اقدامی انجام نداده است. اگر شرکتی بخواهد خودروی برقی تولید کند، در بحث باتری دچار چالش خواهد شد و باید اقدام به واردات آن کند. حتی برای تعمیرات هم هزینه بسیار بالایی باید پرداخت شود. بنابراین قیمت بالا، نبود زیرساخت، جایگاه‌های شارژ و همچنین نداشتن تکنولوژی ساخت باتری‌های برقی، مانع توسعه و نفوذ خودروهای برقی در ایران شده است.
شرایط در کشورهای دیگر مانند چین به چه صورت است؟ چرا در این کشورها شاهد سرعت نفوذ خودروهای برقی هستیم؟
در کشورهایی مانند چین و آمریکا که تکنولوژی تولید خودروهای برقی وجود دارد، استفاده از این خودروها نیز جا افتاده است و دولت‌های این کشورها یارانه بسیار بالایی برای توسعه و گسترش استفاده از خودروهای برقی ارائه می‌کنند. یعنی شرایط را به‌گونه‌ای پیش برده‌اند که مصرف‌کننده نهایی ترغیب شود به‌جای خرید خودروی بنزینی از خودرو برقی استفاده کند. مانند زمانی که هنوز اینترنت فراگیر نشده بود و رستوران‌ها برای جذب مشتری اینترنت وای‌فای رایگان عرضه می‌کردند. درحال‌حاضر در کشوری مانند چین رستوران‌ها جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی در اختیار دارند. یعنی این کشور به جایی رسیده است که در رستوران‌ها نیز جایگاه‌های شارژ خودرو وجود دارد. اما درحال‌حاضر در شهری مانند تهران کجا می‌توانیم خودرو را شارژ کنیم؟ یا اگر باتری خراب شد، چه کاری باید انجام دهیم؟ بسیاری از کشورها این چالش‌ها را حل کرده‌اند. یعنی اختلاف قیمت بین خودروهای برقی و بنزینی و تامین جایگاه‌های شارژ جزو مسائلی هستند که حل شده است. کشوری مانند چین باتری شرکت‌های بزرگی مانند تسلا را تامین می‌کند، بنابراین طبیعی است نفوذ استفاده از خودروهای برقی در این کشورها گسترش پیدا کند. با حل این سه مساله ما نیز می‌توانیم به فکر واردات خودروهای برقی باشیم. بنابراین واردات خودروهای برقی در شرایط فعلی اصلا امکان‌پذیر نیست.
به لحاظ تعرفه‌ای دولت چه اقدامی باید انجام دهد؟
به لحاظ تعرفه‌ای در گذشته که واردات این خودروها پا گرفته بود، تعرفه خودروهای برقی صفر و تعرفه هیبریدها ۵ درصد بود. این ۵ درصد زمانی تبدیل به ۴۵ درصد شد و بعد به ۲۵ درصد کاهش پیدا کرد. تعرفه خودروهای برقی نیز از صفر به ۵درصد افزایش یافت. به‌هرحال اگر دولت به دنبال کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی است، باید تعرفه خودروهای برقی و حتی هیبرید را کاهش دهد.
خیلی‌ها معتقدند خودروهای برقی مناسب ایران نیستند و بهتر است بر واردات خودروهای هیبرید تمرکز کرد. به نظر شما چون زیرساخت لازم برای استفاده از خودروهای برقی در ایران وجود ندارد، نباید به سمت واردات این خودروها رفت یا اصولا خودروهای هیبرید مناسب ایران هستند؟
من نظر مخالفی در این خصوص دارم. به نظرم اتفاقا خودروهای برقی به درد ایران می‌خورند. چراکه تکنولوژی ساخت خودروهای برقی بسیار ساده‌تر از خودروهای هیبرید است. خودروهای هیبرید، ترکیبی از خودروهای برقی و بنزینی هستند و قطع و وصلی که بین این دو موتور رخ می‌دهد، تکنولوژی بسیار بالایی دارد. ضمن اینکه این خودروها استهلاک بسیار بالایی دارند. همچنین باتری خودروهای هیبرید یک مقدار متفاوت از باتری خودروهای برقی است. خودروهای هیبرید تنها در زمان ترافیک و اگر باتری شارژ شده و در شیب قرار نداشته باشد، روی حالت برقی کار می‌کنند. در غیر این صورت، همواره روی بنزین فعال هستند. به لحاظ مصرف سوخت نیز اختلاف بین مصرف سوخت خودرو سوناتای هیبرید با سوناتای بنزینی حدود دو تا سه لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است. یعنی خودرو بنزینی ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف دارد، اما خودرو هیبرید آن معادل ۵ لیتر یا ۵.۵ لیتر مصرف دارد و خیلی تفاوتی ندارند. این در شرایطی است که خودرو برقی بسیار ساده‌تر بوده و استهلاک بسیار کمتری دارد.