زمینلرزهٔ عظیم “کوبه” یا “هانشین” زلزلهای به بزرگی 7.3 ریشتر بود که بندر کوبه را به مدت 200 ثانیه لرزاند و در هم کوبید.


این زلزله با وجود تمامی هزینههای مالی و انسانیاش، کاستیهای موجود در یک ساختار شهری امروزی در برابر زمینلرزه را به خوبی آشکار کرد؛ به همین دلیل کارشناسان زلزله از این رویداد به عنوان یک مدل حقیقی و ارزشمند مطالعاتی در زمینهٔ شناخت زمینلرزه و آثار تخریبی آن در جوامع شهری و صنعتی امروزی استفاده کردند.
زمینلرزه کوبه در شهری روی داد که ساختمانها و زیرساختهای آن از حداقل استانداردهای ایمنی برخودار بود، به همین دلیل مطالعه بر روی این شهر و بهرهگیری از نتایج آن برای دیگر شهرها ارزشمند است.
تجربههای علمی بدست آمده از زمینلرزه کوبه
1- ضرورت افزایش سطح استانداردهای ایمنی در ساختمانها و زیرساختهای شهری، حتی در مناطقی که احتمال زمینلرزه در آنها کمتر است
یکی از علل پایینتر بودن سطح استانداردهای ایمنی ساختمانسازی در شهر کوبه نسبت به دیگر شهرهای مهم ژاپن، پایین بودن احتمال بروز زلزلههای قوی در منطقه هانشین عنوان شده بود.
نکتهٔ مهم دیگر در این زمینه، بالا بودن سطح آسیبپذیری ساختمانهای قدیمی در مقایسه با ساختمانهای جدید در زمان بروز یک زمینلرزه قوی است. در زمینلرزه کوبه بیشترین آسیبهای وارده به بافت قدیمی و سنتی این شهر بود.
2-تقویت و ایمنسازی شبکههای حیاتی شهری مانند خطوط ارتباطاتی، شبکههای برق، آب و گاز در شهرهای بزرگ.
زمینلرزه کوبه علاوه بر تخریب خطهای برق، آب، گاز و تلفن شهری، دو شاهراه اصلی شهر کوبه و بخشهایی از شبکه راهآهن و مترو، فرودگاه و بندر این شهر را نیز از بین برد. با از بین رفتن پلهای بزرگ شهر، تردد در منطقه زلزله زده فلج و عملیات کمکرسانی به ویژه در ساعتهای نخستین پس از زلزله کاملاً ناممکن شده بود. همچنین بر اثر شکسته شدن خطوط گاز شهری، آتشسوزی گستردهای بویژه در سوی غربی کوبه رخ داد و نزدیک به هفت هزار ساختمان به طور کامل در آتش سوخت.

کمکرسانی به ساختمانهای بلند مرتبه آسیب دیده در شهر کوبه نیز بخشی دیگری از مشکلات ناشی از زلزلههای قوی در شهرهای بزرگ را آشکار ساخت.
در زمان وقوع زلزله کوبه بسیاری از نیروهای کمکی و آتشنشانی این شهر ابزارهای لازم برای کمک رسانی به ساختمانهای بلندمرتبه را نداشتند و درنتیجه کمکرسانی به این گونه ساختمانها بسیار کند صورت میگرفت.
3- ضرورت افزایش سطح هماهنگی میان نیروهای کمکی و دستگاههای شهری.
بالا بردن سطح مدیریت بحران در زمان بروز زمین لرزههای قوی از دیگر کاستیهایی بود که در جریان زلزله کوبه اهمیتش آشکار شد.
نبود هماهنگی لازم میان نیروهای کمکی سبب کند شدن عملیات کمکرسانی در زمان زلزله شده بود و این از جمله انتقادهایی بود که به دولت وقت ژاپن وارد شد.
4- توجه علمی و سازمانیافته به ناهنجاریهای اجتماعی و مشکلات روانی.
توجه به تبعات اجتماعی پس از زمینلرزه، از دیگر نکات آموزنده پس از زلزله کوبه شمرده میشود. پس از زمینلرزه کوبه، آثار اجتماعی زمینلرزه به شدت در شهر آشکار شد که از آن جمله میتوان به افزایش بیکاری، اضطراب، خودکشی، پناه بردن به الکل و دارو و افزایش طلاق اشاره کرد.

برای نمونه به دنبال این زمینلرزه، تاکید بیشتری بر رعایت استانداردهای ساخت وسایل گرمازا در ژاپن صورت گرفت که قطع خودکار گاز، برق و سوخت، پس از زلزلههای شدید از آن جملهاند.
استفاده از مصالح سبک و در عین حال مقاوم در ساختمانسازی و افزایش سطح آموزش عمومی از دیگر مواردی بود که بعد از زمینلرزه کوبه بر آن بسیار تاکید شده است.
تقویت ایمنی زیرساختهای شهری مانند پلها و شاهراهها نیز از دیگر نکاتی است که به شدت مورد توجه دولت ژاپن قرار گرفت.
مبارزه با زلزله از مقاوم سازی تا جداسازی
خسارتهای زلزله قابل پیشبینی نیست و زلزلههای قویتر از شش ریشتر میتوانند وسایل موجود در فضای بسته را به حرکت درآورند و یا باعث سقوط و واژگونی آنها شوند که این موضوع به همراه آوار یکی از مهمترین خطرات موجود محسوب میشود.
موضوع دیگری که وجود دارد افزایش خطر با افزایش ارتفاع طبقات است. طبقات بالاتر ساختمان شدیدتر میلرزند و خسارت بیشتری به بار میآورند.
جدیدترین فناوری مورد استفاده در ژاپن جداسازی یا ایزولهسازی ساختمان از لرزش نام دارد که تحقیقات مربوط به آن از 15 سال پیش آغاز شده است.
در این فناوری ساختمان با استفاده از سازههای بلبرینگ مانند از پی جدا میشود و در واقع نسبت به لرزشهای پی ساختمان ایمن میماند.

در فناوری جداسازی ساختمان از دو نوع بلبرینگ برای ایمنسازی استفاده میشود. نوع اول بلبرینگهای با روکش لاستیکی است که از صفحات فولادی و پلاستیکی ساخته شده است. این بلبرینگها در دو طرف ساختمان قرار میگیرند.





