سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان از تحریریه جالبز بازدید کرد و در جریان این بازدید با توانمندی ها و اقدامات این مجموعه در سپهر رسانه ای کشور آشنا شد. در حاشیه این دیدار گفت و گویی با خطیب زاده پیرامون مسائل مختلف از جمله مذاکرات هسته ای، جنگ اوکراین، حقابه ایران در افغانستان و ریزگردها در ترکمنستان مطرح شد که بخش هایی از آن را در ادامه می خوانید.
روز جمعه خبر شوک اوری در مورد مذاکرات وین منتشر شد و طبق آن شاهد ایجاد یک وقفه یا به قول شما تنفس در مذاکرات هستیم .در مورد دلیل این اتفاق توضیح می دهید؟
من از واژه شوک استفاده نمی کنم . مذاکرات در روزهای اخر خود است و از این جهت روزهای سختی دارد . تنفس و توقف اخیر به درخواست هماهنگ کننده برجام انجام شده و علتش این است که برخی نکات مطرح شده نیاز به مشورتهایی در پایتختها به ویژه پایتختهای اروپایی داشت. علاوه بر این اگر چه عمده بندها را جمع بندی کرده بودیم با این حال دو سه بند اصلی بین ایران و امریکا باقی مانده است که باید حل و فصل شود. هیاتها برگشته اند تا این موضوعات را بررسی کنند و بعد از چند روز برای ادامه کار به وین برمیگردند.
به نظر شما این وقفه چند روزه خواهد بود ؟
در مورد چند روز بودن توقف باید خود هماهنگ کننده کمیسیون برجام اعلام کند چون به درخواست او توقف انجام شده است . امیدوارهستیم که با اعلام هماهنگ کننده بشود زودتر هیاتها به وین بازگردند .
اینکه برخی دیپلماتها می گویند توافق نهایی شده و روی میز است چقدر دقیق می تواند باشد؟
اینکه از نظر هماهنگ کننده و اروپاییها چه میزان از توافق انجام شده یک بحث است اما موضوع دیگر این است که هم از نظر ایران و هم امریکا، برخی موضوعات به صورت معدود اما مهم باقی مانده و تصمیم لازم را امریکا باید در مورد موضوعات باقی مانده بگیرد و یک موضوع هم در مورد متن است که نهایی نشده است. در کنار اینها موضوع درخواست روسیه هم تحول جدیدی است که مسکو تضمینهای جدید درخواستی را اعلام کرده و مولفه جدیدی به مذاکرات اضافه شده و شرایط جدیدی هم ایجاد شده است .
جوزف بورل در توییت خودش گفت که عامل خارجی باعث توقف مذاکرات وین بوده و شما گفتید عامل خارجی موثر نیست. برخی تحلیل می کنند که عامل خارجی همین درخواست روسیه است . شما چه تحلیلی دارید و ایا این درخواست روسیه میتواند جلوی تحقق توافق را بگیرد ؟
البته عامل خارجی را باید از اقای بورل بپرسید چون روسیه که عضو برجام است و از این منظر عامل درونی است. من عرض کردم هیچ عامل خارجی نخواهد توانست تصمیم جمعی ما را تحت الشعاع خودش قرار دهد
در خصوص بحران اوکراین چقدر احتمال ورود جهان به جنگ جهانی سوم را جدی می دانید و چشم انداز جنگ در اوکراین را چطور ارزیابی می کنید ؟
البته من از لفظ جنگ جهانی سوم استفاده نمی کنم اما الان امیدواری این است که عقل و منطق حاکم باشد . چند دهه است ناتو و اروپا گسترش هایی به شرق و تقابلهایی با روسیه داشته اند که این تقابل ها به نقطه جوشی رسیده بود . ما اعلام کردیم جنگ راه حل هیچ بحرانی نیست و باید بتوانیم از مسیرهای دیپلماتیک بحران را کنترل کنیم الان هم فکر می کنیم بهتر است عقل و منطق و دیپلماسی پذیرفته شود .
موضع ایران مخالفت با جنگ و پیگیری صلح بوده است . آیا ما اقدام موثری برای میانجی گری داشته ایم؟
بله ما هم با طرف روسیه و هم اوکراین در سطح وزرای خارجه گفتگوهایی داشتیم و تلاش پنهان و اشکاری کردیم که به نقطه جنگ نرسیم متاسفانه نه ما و نه میانجی گری های دیگری که اتفاق افتاد به نتیجه نرسید و الان هم همه تلاش می کنیم که گفتگوهای فوری برای توقف جنگ و اتش بس و رسیدگی به وضعیت مردم اتفاق بیفتد .
ایرانی هایی که در اوکراین بودند وضعیتشان به کجا رسید؟
وزارت خارجه با اطلاعی که داشت قبل از جنگ اعلان قرمز کرد و تلاش کردیم ایرانیان را خارج کنیم . الان باقی مانده ایرانیان در اوکراین همه خودخواسته است و در شهرهای غربی اوکراین امارهای ما کمتر از 50 نفر ایرانی را نشان میدهد که به رغم اینکه ما درخواست و توصیه و پیشنهاد کردیم، اعلامی و خودخواسته خودشان در شهرهای غربی باقی ماندند اما جمعیت چند هزار نفری ایرانیان از مرزهای غربی عبور کردند و الان فاز امداد رسانی ایرانیان تمام شده و کسانی که وارد کشورهای همسایه می شوند را نیز سفرای ما در حال حل مشکلاتشان هستند.
چند مورد درگیری مرزی بین نیروهای طالبان و مرزبانی ایران اتفاق افتاده است . در این مورد گفتگوهایی با طالبان داشته اید؟
تلاش کردیم تا هیات سرپرستی حاکمه افغانستان را مسئولیت پذیر کنیم . ما مشکلات مرزی متعددی را در هفته های اول جابجا شدن قدرت در کابل در مرزها داشتیم و تلاش شد با گفتگوهای مرزی موارد مورد نظر ایران گفته شود و پیگیری شود و این مورد را برای هیات حاکمه سرپرستی روشن کردیم که ما برای امنیت مرزها و شهروندان خود به هیچ وجه مصالحه نمی کنیم .
این پیغام جدی بوده و در عین حال سعی کردیم مفاهمه انجام شود وبرخی پروتکلها که مسلط نبودند را به انها گفتیم . البته ما روزانه هزاران تردد غیر قانونی داریم که یکی از عوامل ناامنی در مرزهای ما با افغانستان است.
در مورد حق ابه هیرمند کار به کجا رسید؟
آنچه به ما گفته می شود و انچه در عمل می بینیم دو چیز متفاوت است . ابی به ایران نرسیده و این موضوعی است که مسئولیت پذیری هیات حاکمه افغانستان را تعیین می کند این به طالبان گفته شده که حق ابه قطعی و یقینی ایران از رودخانه های مرزی باید تامین شود . این حق ابه طبیعی و برای محیط زیست مورد نیاز است . ما و افغانستان خانه یکی هستیم و رابطه خویشاوندی داریم. امیدواریم مسئولیت پذیری طالبان را ببینیم و مشخص شود که هیات حاکمه سرپرستی افغانستان توان اجرای انچه در حرف می زند را دارد .