ارتباط روزه و شیردهی مادران به این صورت است که توصیه می‌شود که مادران شیرده در شش ماه اول تولد نوزاد و تا قبل از غذاخور کردن شیرخوار، روزه نگیرند زیرا ممکن است به خود و فرزندشان آسیب وارد کنند. روزه گرفتن اگر باعث کاهش شیر شود جایز نیست.
جالبز | دسته سلامت – نوزادان در شش ماهه اول زندگی فقط با شیر مادر تغذیه می‌‌شوند و شیر مادر غذای اصلی برای رشد آنها محسوب می‌شود. به همین دلیل در بحث روزه و شیردهی به مادرانی که نوزاد آنها شش ماهه نخست زندگی‌اش را طی می‌کند، توصیه می‌شود که روزه نگیرند؛ زیرا بسیاری از موادغذایی موجود در شیر مادر وابسته به میزان دریافت غذایی مادر است، بنابراین اگر مادر شیرده از تغذیه مناسب و کافی برخوردار نباشد، روزه داری در ماه رمضان بر بدن مادر و رشد نوزاد تاثیر منفی خواهد داشت.
آنچه در ادامه خواهید خواند:
آنچه در ادامه خواهید خواند:
- عوامل موثر بر روزه و شیردهی
- تاثیر روزه بر شیر مادر
- رژیم غذایی مناسب مادران شیرده در ماه رمضان
- حکم گرفتن روزه در دوران شیردهی
عوامل موثر بر روزه و شیردهی در ماه رمضان چیست؟
از آنجا که بسیاری از موادغذایی موجود در شیر مادر به نوع تغذیه مادر و دریافت مواد مغذی از وعده‌های غذایی وابسته است بنابراین در صورتی که مادر از تغذیه مناسب و کافی برخوردار باشد، روزه داری در ماه رمضان اثر کمتری بر روی مادر و رشد فرزندش می‌گذارد، مخصوصا اگر مادر شیرده اضافه وزن نیز داشته باشد اما اگر مادر وزن زیادی نداشته باشد محدودیت متوسط کالری دریافتی در زمان روزه داری، ممکن است اثر قابل توجهی بر حجم شیر و در نتیجه رشد نوزاد بگذارد. به طور کلی عواملی که بر روزه و شیردهی زنان شیرده موثر است عبارتند از:
- دفعات شیردهی
- رژیم غذایی دوران شیردهی
- سن نوزاد
مادران شیرده از چه زمانی می‌توانند روزه بگیرند؟
مادران شیرده در ۶ ماه اول شیردهی به دلیل نیاز شیرخوار به شیرمادر بایستی از روزه گرفتن خودداری کنند و در صورتی که به روزه گرفتن اصرار دارند می‌توانند از شش ماهه دوم به بعد روزه بگیرند.
از آنجا که در سال اول به ویژه شش ماه نخست، غذای کودک فقط شیر مادر است توصیه می‌شود مادران روزه نگیرند، چون ممکن است بدن مادر در ساعات پایانی روز شیر کافی تولید نکند و در نتیجه رشد کودک دچار مشکل شود. اما در سال دوم تولد شیرخوار، به شرط این که کودک از هفته اول ماه هفتم غذای کمکی را شروع کرده باشد، روزه گرفتن مانعی ندارد زیرا وابستگی شدید کودک به شیر مادر کاهش پیدا کرده و روزه‌داری مادر باعث نرسیدن غذای کافی به شیر خوار نخواهد شد.
در فاصله ۶ ماهگی تا یک سالگی بدن مادر این توانایی را دارد که در هنگام روزه داری به اندازه کافی شیر تولید نماید و بسته به نوع تغذیه و وزن مادر و همچنین میزان رشد کودک، مادر می‌تواند در مورد روزه گرفتن یا روزه نگرفتن خود تصمیم بگیرد.
روزه و شیردهی؛ روزه داری چه تاثیری بر شیر مادر دارد؟
- روزه داری مادران شیرده بر روی میزان چربی و نوع چربی شیر مادر تاثیر دارد. نوع چربی دریافتی مادر مستقیماً بر روی چربی شیر تاثیر دارد. در واقع مقداری از چربی موجود در شیر توسط سینه مادر ساخته شده و بقیه از طریق غذاهایی که مادر دریافت می‌کند تامین می‌شود، که با غذا نخوردن و روزه گرفتن ترکیب این چربی‌ها تغییر می‌کند.
- همچنین روزه داری باعث آزاد شدن ذخایر چربی مادر و دریافت بیشتر تری گلیسیریدها توسط کودک می‌شود.
- شیر مادرانی که روزه می‌گیرند میزان روی، پتاسیم و منیزم کمتری دارد.
- قطعاً برای افزايش شير، مادر بايد در روز مايعات مصرف کند و ميوه و سبزی در وعده‌های غذایی خود بگنجاند تا بتواند، کودک را از نعمت شير مادر برخوردار کند، که با روزه گرفتن میزان مصرف این مواد کمتر خواهد شد و مسلماً میزان شیر مادر نیز کم می‌شود.
- روزه می‌تواند به واسطه اينكه زمان طولانی به بدن مادر مواد قندی نمی‌رسد، برای اين زنان زيان آور باشد و در دوران شيردهی توصيه نمی‌شود.
- در فصل‌های گرم سال که گرمای هوا و ساعات طولانی روزه داری روی آب بدن تاثیر می‌گذارد، کم آبی نیز می‌تواند حجم شیر مادر را تحت تاثیر قرار دهد.
- کاهش آب بدن مادر و کم آبی موجب تغلیظ شیر می‌شود.
- زنان شیرده لاغر به ویژه اگر روزه‌داری آنان همراه با کاهش کالری دریافتی باشد، باید برای روزه داری احتیاط کنند زیرا ممکن است به خود و کودک خود آسیب برسانند. محدودیت کالری دریافتی در زمان روزه داری، بر حجم شیر مادران چاق در مقایسه با مادرانی که وزن پایین‌تری دارند، اثر قابل توجهی نخواهد داشت.
آیا مادران شیرده می‌توانند روزه بگیرند و به کودک خود شیر خشک بدهند؟
توصیه می‌شود مادران شیرده تا جایی که امکان دارد از گرفتن روزه خودداری کنند و شیر خشک را جایگزین کم شدن شیر مادر در ایام روزه داری نکنند، زیرا استفاده از شير خشک هم موجب زيان رساندن به جسم كودک می‌شود و کودک را از دریافت مواد مغذی موجود در شیر مادر محروم می‌سازد.
رژیم غذایی مناسب مادران شیرده در ماه رمضان چیست؟
- رژیم غذایى مادران شیرده باید غنى از پروتئین، کلسیم، آهن و ویتامین‌ها باشد و در صورت قرار ندادن این مواد در رژیم غذایى، مادر دچار کمبودهاى شدید و در نتیجه عوارض خطرناکى مانند پوکى استخوان، خرابى دندان‌ها، کم خونى و ریزش مو مى‌شود.
- مادران شیرده از خوردن ادویه جات، فلفل، سیر، پیاز و زیره که سبب بد بو شدن شیر مى‌شود پرهیز کنند؛ زیرا مکیدن سینه مادر، یکى از عوامل موثر در ترشح شیر است و بد بو شدن شیر باعث می‌شود نوزاد شیر را نخورد و منجر به کاهش یا قطع شیر گردد.
- زنان شیرده روزه‌دار باید مواد غذایی با کیفیت بخورند.
- مادران شیرده با مصرف مواد غذایی کم حجم، اما مقوی همچون لبنیات کم‌چرب، آجیل خام و انواع گوشت‌ها می‌توانند به حجم شیرشان بیافزایند.
- مادرانی که در شش ماهه دوم کودکشان روزه می‌گیرند، توصیه می‌شود در وعده‌هاى غذایى سحرى، افطار و شام از مواد سرشار از آهن (مثل گوشت و حبوبات) و مواد غذایی کلسیم دار (مثل شیر و لبنیات) بیشتر استفاده کنند و با مصرف منابع غذایی حاوی پروتئین و انواع ویتامین‌ها در وعده‌های افطار و سحر و مابین این دو وعده، می‌توانند به نحو مطلوب به نوزاد شیر دهند و طی روز نیز غذا‌های کمکی را جایگزین شیر خود کنند.
فتوای مراجع عظام درباره روزه و شیردهی چیست؟
بسیاری از مراجع عظام می‌گویند؛ مادران شیرده مى‌توانند روزه بگیرند ولى اگر بعد از چند روز احساس کردند که روزه سبب کاهش در مقدار شیر آنها شده است روزه گرفتن جایز نیست (بهتر است در این زمینه هر کس مطابق با نظر مرجع تقلید خود عمل کند).
آیت الله مکارم شیرازی
سوال: وظیفه‌ی زن شیرده در ماه رمضان در مورد روزه چیست؟
پاسخ: زنانى که بچه شیر مى دهند خواه مادر بچه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز همان کفّاره (یک مدّ طعام ۷۵۰ گرم) گندم یا جو یا مانند آن واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولى باید بعداً روزه هایى را که نگرفته اند قضا نمایند، البته اگر روزه برای خود زن ضرر داشته باشد و نتواند تا سال بعد قضا نماید، قضا نیز ندارد.
سوال: وظیفه‌ی زن شیرده در ماه رمضان در مورد روزه چیست؟
پاسخ: زنانى که بچه شیر مى دهند خواه مادر بچه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز همان کفّاره (یک مدّ طعام ۷۵۰ گرم) گندم یا جو یا مانند آن واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولى باید بعداً روزه هایى را که نگرفته اند قضا نمایند، البته اگر روزه برای خود زن ضرر داشته باشد و نتواند تا سال بعد قضا نماید، قضا نیز ندارد.
آیت الله خامنه‌ای
سوال: من به لطف خداوند متعال دارای فرزندی هستم که شیرخوار است. ان شاء الله تعالی بزودی ماه مبارک رمضان فرا خواهد رسید. در حال حاضر میتوانم روزه بگیرم، ولی در صورت روزه گرفتن، شیرم خشک خواهد شد. با توجه به اینکه دارای بنیه ضعیفی هستم و کودکم هر ده دقیقه شیر میخواهد، چه وظیفهای دارم؟
پاسخ: اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزهتان را افطار کنید، ولى براى هر روزى باید یک مدّ طعام به فقیر بدهید و قضاى روزه را هم بعداً بجا آورید.
پاسخ: اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزهتان را افطار کنید، ولى براى هر روزى باید یک مدّ طعام به فقیر بدهید و قضاى روزه را هم بعداً بجا آورید.
سخن آخر …
به طور کلی در بحث روزه و شیردهی، مادران شیرده برای روزه داری باید ابتدا با پزشک متخصص نوزاد خود مشورت کرده و در صورت تایید پزشک و داشتن شرایط لازم، اقدام به روزه داری کنند. از آنجا که دریافت مادر شیرده از اغلب مواد مغذی از جمله کالری، پروتئین و بیشتر ویتامین‌ها در ماه رمضان کمتر از قبل می‌شود؛ بنابراین مادران شیرده که قصد روزه داری دارند باید در زمینه روزه و شیردهی با مشورت با پزشک مربوطه آگاهی‌های لازم را درباره شرایط سلامتی خود و کودکشان به دست آورند. در هر صورت اگر مادر شیرده با روزه گرفتن دچار احساس سرگیجه، ضعف، بی حالی و سردرد شد، باید در مورد روزه گرفتن خود تجدید نظر نماید.
منبع: ستـــاره