شهرآرا آنلاین/متن پیش رو در شهرآرا آنلاین منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

توضیح: این گزارش برای اولین بار مهر 1397 منتشر شده و به مناسب درگذشت استاد شجریان بازنشر می شود.

ضحی زردکانلو| روایت‌ها از محل سکونت محمدرضا شجریان گوناگون بود. پدر و مادر استاد ٣٠سال گذشته را در منزلی واقع در خیابان دهخدای٣ زندگی می‌کردند و خاندان شجریان در این کوچه آمدوشد داشتند، اما می‌خواستیم بدانیم صدای شجریان در ٢٧سال نخست زندگی‌اش که در مشهد بوده و شاگردی ساز و آواز می‌کرده، در کدام کوچه این شهر طنین می‌انداخته است؟
به یاد داشتم پدرم می‌گفت محل زندگی استاد شجریان در مشهد، حوالی باغ نادری است. کروکی خانه را برایم کشید و ما نقشه راه به ‌دست به خیابان شیرازی١٣ رسیدیم؛ کوچه‌ای که به‌نام دکتر سالاری، از نخستین پزشک‌های مشهد، شناخته می‌شود. خانه دکتر سالاری در آن کوچه، تنها عمارتی بود که توجهمان را جلب کرد. مابقی کوچه به‌جز چند خانه مسکونی، سراسر هتل، خانه‌ مخروبه یا ساختمان‌ درحال ساخت بود.

از اهالی آن خیابان، سراغ قدیمی‌های محله را گرفتیم تا بدانیم در خیابان سیزدهم شیرازی، «خانه دوست کجاست؟»

این خانه‌‌سیاه است!
پس از پرس‌وجو از اهالی، آقای توکلی را به‌عنوان ساکن قدیمی آن کوچه به ما معرفی کردند. زنگ خانه‌شان را به‌صدا درآوردیم. خودش در خانه نبود. پسرش به دم در آمد و خانه استاد شجریان را نشانمان داد و گفت: سمت چپتان چند قدم جلوتر، همان خانه که خراب شده است و مقابلش میله‌ آهنی کشیده‌اند، خانه شجریان است. 

تا سه سال پیش خانه‌ سر جایش بود؛ مشابه خانه دکتر سالاری(و با دستش کمی آن‌طرف‌تر را نشانمان داد که عمارت قدیمی دوطبقه زیبایی وجود داشت) و گفت: حالا دو سالی می‌شود که نیمه‌کاره رها شده است.

خانه استاد شجریان را پیدا کرده بودیم؛ مشرف به ضلع شمالی باغ نادری، اما دیگر چیزی از آن خانه نمانده بود. تنها یک اسکلت دوطبقه نیمه‌کاره که دو تابلوی «علامت خطر» نصب‌شده بر دیواره‌های آلومینیومی‌اش توی ذوق می‌زد. دیگر حتی نشانی از آن درخت توت هم نبود؛ درخت تنومندی که پسر آقای توکلی برایمان می‌گفت تا همین چند سال پیش به تمام محله توت می‌داد. 

با نگاهی به عمارت زیبای دکتر سالاری، تصور کردیم آنچه زمانی خانه شجریان بود و دیگر نیست و اکنون تنها یک تصویر سیاه و زشت مقابل چشمانمان بود. 

پسر آقای توکلی پس از آنکه آنچه از روایت‌های پدرش می‌دانست، برایمان بازگو کرد، احمدآقا را صدا زد. احمدآقای پنجاه‌وهفت‌ساله، پسر آقای رضانژاد، صاحب قدیمی‌ترین خواربارفروشی آن محله بود. 

او از استاد شجریان تنها یک فولکس واگن نارنجی‌رنگ به یاد داشت که وقتی به مشهد می‌آمده، در کوچه پارک می‌کرده و آوازه اسباب و وسایل نفیس آن خانه را به یاد داشت و اینکه چندی پیش تمام آن اثاثیه را خانواده شجریان، تخلیه و به مکان دیگری منتقل می‌کنند. 

در خلال حرف‌هایش به یاد آورد که پدر استاد شجریان در خانه‌شان قرآن تدریس می‌کرده و از دهه٢٠ تا ۵٠ آن کوچه و مردمانش از صوت زیبای قرآن و گاه آوازی که برای همه دل‌نشین بود، مستفید می‌شدند اما حالا دیگر هیچ‌چیز رنگ‌وبویی از گذشته نداشت.

 خریداری خانه شجریان
از اهالی محله شنیدیم که سه سال پیش خانه پدری استاد شجریان فروخته شده است. نقل و قول در این باره زیاد بود. یکی می‌گفت قرار است آنجا را حوزه علمیه کنند و دیگری می‌گفت قرار است آن خانه، ورودی یکی از هتل‌های خیابان شیرازی شود.

برای تایید گفته‌های همسایه‌های استاد شجریان، به‌سراغ برادرش در آموزشگاه رخ در خیابان بابک مشهد رفتیم. 

او که از استادان سرشناس هنر گریم و چهره‌پردازی در کشور است، می‌گفت: بنا داشته‌اند آن خانه ۵٠٠متری پدری یا به روایت درست‌تر مادری را(که خانه پدربزرگ مادری استاد شجریان بوده است) وقف و تبدیل به یک درمانگاه کنند اما بنا به‌دلایلی هیچ‌گاه امکانش فراهم نمی‎شود.

این استاد گریم و چهره‌پردازی درباره خانه محل زندگی‌شان تا پیش از انقلاب می‌گفت: خانه ما بسیار زیبا و مشابه عمارت مرحوم دکتر سالاری بود. همه ما خواهران و برادران در آن خانه که دو بنای اندرونی و بیرونی داشت و مشرف به آرامگاه نادر بود، بزرگ شدیم. 

او با افسوس، از پنجره‌های چوبی و کاشی‌کاری‌های آن عمارت دوطبقه یاد می‌کرد و می‌گفت: همه‌چیز آن خانه، زیبا و اصیل بود اما متاسفانه دیگر تخریب شده است.

احمدعلی شجریان در پاسخ به این سوال که خانواده شجریان پیش‌تر موزه مردم‌شناسی گلمکان را با هزینه شخصی تاسیس کرده‌‌اند، آیا آن‌ها تصمیم نداشتند خانه پدری و محل سکونت محمدرضا شجریان را تبدیل به موزه کنند، می‌گوید: کسی به‌دنبال انجام چنین کاری به‌سراغ ما نیامد. ما اگر می‌دانستیم چنین درخواست و تمایلی وجود دارد و برای عملی شدن این مهم با مشکلی مواجه نمی‌شویم، حتما آن خانه را حفظ می‌کردیم و با هزینه شخصی در آنجا موزه می‌ساختیم.

 احداث موزه موسیقی با مدیریت همایون شجریان
احمدعلی شجریان درباره وسایل و یادگاری‌های خانه پدری‌شان و نیز استاد شجریان توضیح می‌دهد: خانواده شجریان تصمیم گرفته‌اند ملک خیابان بابک را که اکنون آموزشگاه طراحی گریم است، با مدیریت همایون شجریان تبدیل به موزه مشاهیر موسیقی خراسان کنند. 

در این موزه، آثار مشاهیر موسیقی درقالب تصویر نگهداری می‌شود و نیز یادگاری‌هایی از خاندان شجریان، پرویز مشکاتیان و بزرگان موسیقی مقامی خراسان ازجمله محمدحسین یگانه، حاج‌قربان سلیمانی و… برای بازدید مردم رونمایی خواهد شد.

شجریان درباره میزان پیشرفت این پروژه فرهنگی می‌گوید: تا این لحظه با مساعدت و همراهی شهرداری مشهد، تاج بنای موزه ساخته و نصب شده است. 

او با ابراز امیدواری از احداث هرچه زودتر این موزه با تاکید بر اینکه تمام هزینه‌های ساخت را خانواده شجریان تامین می‌کنند، تصریح می‌کند: خوشبختانه شهرداری مشهد با این انگیزه که قرار است اتفاقی فرهنگی و نو رقم بخورد، این وعده را به ما داده است که تا زمان به‌ بهره‌برداری رسیدن این موزه، ما را حمایت کند.

از احمدعلی شجریان درباره آخرین وضعیت سلامتی استاد شجریان که این روزها تحت نظر پزشک است و در تهران به‌سر می‌برد، می‌پرسیم که خاطرنشان می‌کند: در یک سال‌ونیم گذشته وضعیت جسمانی برادرم تغییری نکرده است و ما امیدواریم ایشان هرچه زودتر بتوانند از روی ویلچر بلند شوند.