دنیای خودرو/ کارن الیوت هاوس، خبرنگار آمریکایی که بیش‌از ۳ دهه در عربستان سعودی زندگی و کار کرده است، در سال ۲۰۱۲ کتابی نوشت و درآن تصویری از جامعه سرشار از تناقض عربستان سعودی را ارائه داد. بود.
برای شهروندان عربستان که کشورشان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت در جهان است، واردات کالا در مقابل دلارهای نفتی تقریبا یک عرف اقتصادی به‌شمار می‌رود و احتمالا خودرو اصلی‌ترین واردات عربستان‌سعودی است. به‌همین‌دلیل، در خیابان‌های این کشور خودروهای خارجی و به‌ویژه آمریکایی جولان می‌دهند. این در حالی است که خودرو جایگاه خاصی هم در زندگی مردم و هم در فرهنگ عمومی آنها دارد، جایگاهی که با شیوه زیست عجیب آنها همخوان شده است. در این گزارش، به جایگاه منحصربه‌فرد خودرو در فرهنگ عمومی عربستان‌سعودی می‌پردازیم.
کارن الیوت‌هاوس، خبرنگار آمریکایی که بیش‌از ۳ دهه در عربستان سعودی زندگی و کار کرده است، در سال ۲۰۱۲ کتابی نوشت و درآن تصویری از جامعه سرشار از تناقض عربستان سعودی را ارائه داد. بود.
عنوان اصلی این کتاب «درباره عربستان سعودی» است، اما در ایران، با عنوان «هزارتوی سعودی: روایتی از جامعه و حکومت عربستان سعودی» و به همت «نشر اسم» منتشر شده است.
در این کتاب، در مورد زندگی خاص سعودی‌ها می‌خوانیم و این که تقریبا تمام مشاغل در این کشور دولتی هستند و بخش عمده‌ای از جمعیت، حقوق‌بگیر دولت.
به‌رغم‌آنکه زنان در سال‌های اخیر بخش عمده‌ای از ورودی دانشگاه‌ها را تشکیل می‌دهند اما کار کردن آنها مطلقا استثنا محسوب می‌شود و حتی ممکن است بازخوردهایی توأم با تحقیر و خشونت درپی داشته باشد. همچنین، عربستان‌سعودی احتمالا آخرین نقطه روی کره زمین است که رانندگی زنان همچنان تابو محسوب می‌شود و بحث‌های بسیاری درباره آن وجود دارد.
فرهنگ عمومی عربستان‌سعودی اما به‌دلایل مختلف، به شکل گسترده‌ای با خودرو عجین است و این موضوع، جلوه‌های خاص اجتماعی و فرهنگی هم به دنبال دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
ماشین بازها و ماشین دزدها
در قلب ریاض، پایتخت عربستان‌سعودی، خیابانی به نام «تحلیه» وجود دارد که گردشگران آن را معادل خیابان «شانزه لیزه» در پاریس می‌دانند، یعنی جایی که فروشگاه‌های گران، برندها و رستوران‌های بسیار لوکس واقع شده‌اند و در واقع قلب گردشگری شهر است. البته این خیابان در روزهای تعطیل محل مانور خودروسواران جوان عربستانی است که با خودروهای وارداتی و لاکچری خود، خیابان را طی می‌کنند.
آنهایی هم که خودرو ندارند یا جوان‌تر از آن هستند که گواهینامه بگیرند، با موتورهای چهارچرخ در خیابان تردد می‌کنند و از آنجا که پلیس مذهبی عربستان قوانین بسیار سختگیرانه‌ای دارد، این قبیل فعالیت‌ها عمدتا مردانه هستند. به نوشته نویسنده، صدای موسیقی غربی از خودروها به‌گوش می‌رسد و لباس‌ها هم با لباس‌های سنتی عربستان زمین تا آسمان فرق دارد.
این اتفاقات برای کشوری که به محافظه‌کاری بیش‌ازحد شهره است، بسیار عجیب به‌نظر می‌رسد. اما عجیب‌تر آن‌که به‌رغم حضور چشمگیر پلیس در جای جای خیابان ولی فقط به‌عنوان نظاره‌گر است. با این همه ظاهرا در کشوری که تقریبا هیچ به عنوان مراکز تفریح عمومی وجود ندارد، «ماشین‌بازی» با دلارهای نفتی تنها گزینه است.
به‌گفته نویسنده، در عربستان‌سعودی تقریبا سالن سینما وجود ندارد، برگزاری کنسرت نیز تا چندی پیش ممنوع بود و دیگر مراکز تفریح عمومی هم معمولا به روی زنان و البته مردان مجرد بسته هستند.
با این‌حال، این تنها شکل از برون‌ریزی فرهنگی در میان سعودی‌ها نیست و طبقه فرودست در این کشور، تفریح خطرناک‌تری دارند؛ «سرقت خودرو». بسیاری از سعودی‌هایی که به سرقت خودرو روی می‌آورند، این کار را نه به‌خاطر پول، که به دلیل هیجان انجام می‌دهند.
بر اساس گفته‌های مقامات اداره امنیت اجتماعی، سرقت خودرو در این کشور درحال افزایش است و نزدیک به ۸۰درصد خودروها توسط جوانان سعودی بین ۱۸ تا ۲۴سال سرقت می‌شوند. بیشتر این افراد از خودروهای سرقتی برای «تفحیط» (معادل Drift در انگلیسی) استفاده می‌کنند.
«تفحیط» سرگرمی شبانه جوانان سعودی در جاده‌های خلوت است و در این به‌اصطلاح تفریح، خودروهای سرقتی را بدون ملاحظه به یکدیگر می‌کوبند و بعد آنها را رها می‌کنند. این کار آنقدر مرسوم است که پلیس این کشور معمولا جست‌وجو برای خودروهای سرقت‌شده را بعد از چند روز آغاز می‌کند، زیرا می‌داند خودرو سرقت‌شده، در یکی از همین تفریح‌های شبانه پیدا می‌شود.
حمله به دوربین های ترافیکی
اگر بی‌حوصلگی و نداشتن فضای کافی برای تفریح، زمینه‌ای برای اقدامات قانون‌شکنانه باشد، قطعا نارضایتی از دولت هم دلیل دیگری خواهد بود. دولت عربستان‌سعودی در سال ۲۰۱۰ در شهرهای بزرگ این کشور سامانه‌های دوربین نظارتی پیشرفته‌ای نصب کرد که به شکل خودکار قبض جریمه را به خاطیان ارسال می‌کرد.
این در حالی است که تصادفات رانندگی، علت اصلی مرگ‌ومیر در این کشور هستند. براین‌اساس، هر ۱۹دقیقه یک‌نفر طی تصادفات رانندگی در عربستان‌سعودی کشته و هر ۱۵دقیقه نیز یک سعودی بر اثر تصادفات رانندگی برای همیشه معلول می‌شود.
با این همه، تخریب دوربین‌های نصب‌شده و قانون‌شکنی در این حوزه به شدت رواج دارد. جوانان سعودی همچنین پلاک خودروهای پلیس را می‌دزدند و با نصب آنها روی خودروهای خود و عبور با سرعت از مقابل دوربین‌های ترافیکی، موجب صدور جریمه‌های غیرواقعی برای افسران پلیس می‌شوند.