حامی هنر زندگی/ گاهی والدین از روش‌های مختلفی برای خواباندن کودک استفاده می‌کنند اما بازهم نمی‌توانند به نتیجه مطلوب دست یابند. در واقع خواباندن کودک یکی از چالش‌هایی است که با به دنیا آمدن هر نوزادی والدین با آن روبهرو می‌شوند و کودکانی که بسیار آرام هستند نیز گاهی والدین را بخاطر این مسئله کلافه می‌کنند. گریه، فریاد، لجبازی و بازیگوشی از جمله رفتارهایی است که برخی کودکان پیش از خواب انجام می‌دهند. والدینی که تمام طول روز را فعالیت داشته و خود اکنون نیاز به خواب دارند، در مقابل این رفتارها خسته شده و از کوره در می‌روند و زمانی که این چرخه چند شب در هفته یا هر شب اتفاق بیافتد تبدیل به یک کابوس می‌شود. با این حال اگر راهکارهای مختلفی برای حل این مسئله به کار برده‌اید و اثربخش نبوده است؛ وقت آن رسیده تا از کمک تخصصی مشاوره کودک و خانواده بهره ببرید.
اشتباهات و راهکارهایی برای خواباندن کودک
تقریبا همه والدین مشکلاتی را در زمینه خواباندن کودکشان به خصوص در سنین کمتر از چهار سالگی تجربه می‌کنند. اگر شما نیز در این مساله با چالش‌هایی روبهرو شده‌اید بهتر است ابتدا شرایط محیط را هنگام خواباندن کودک بررسی کنید. در واقع یکی از مسائلی که به مشکلات خواب کودکان دامن می‌زند اشتباه در رفتار با کودک است که از سوی والدین ناآگاهانه اتفاق می‌افتد. در ادامه به برخی از عوامل مختل کننده خواب کودک اشاره کرده‌ایم.
1- بی توجهی به ساعت برای خواباندن کودک
نداشتن یک برنامه خواب منظم برای کودکان از مهم ترین اشتباهات والدین می‌باشد. برخی والدین تا زمانی که خودشان نخواهند بخوابند فرزندشان را به رخت خواب نبرده و یا زمان خواب شان با مهمانی‌ها، گردش و مسافرت‌هایشان نمی‌تواند منظم باشد. اما باید بدانید بیدار ماندن کودک تا دیر وقت او را کلافه و خسته کرده و به همین دلیل برای خوابیدن مقاومت بیشتری به خرج می‌دهد و از خوابیدن اجتناب می‌کند.
راهکار: یک برنامه منظم برای خواب کودکتان در نظر بگیرید و در اجرای آن مصمم باشید. نگذارید هیچ چیز مانع این تصمیم شما شود تا به مرور خوابیدن کودک به یک عادت پایدار تبدیل شود.
2- برای خواباندن کودک را به تکان دادن عادت ندهید
درست است که تکان دادن کودک در گهواره، کالسکه یا در آغوش می‌تواند منجر به آرام شدن او شود. اما سعی کنید از این حرکت تنها به مدت کوتاه برای آرام کردن او استفاده کنید نه برای خواباندن؛ چرا که کودک نسبت به این حرکات عادت کرده و دیگر در شرایطی متفاوت نمی‌تواند به خواب رود.
راهکار: از تکان دادن کودکتان تنها به مدت کوتاه برای آرام کردن او استفاده کنید. سعی کنید او را به این حرکات عادت ندهید. اگر دیدید که کودکتان هنگام تکان دادن، چرت می‌زدند، سریعا او را به رخت خواب ببرید تا به حالت طبیعی به خواب رود.
3- حواس کودک را هنگام خواب پرت نکنید!
وسایل موزیکال یا چراغ خواب‌های جذاب همان طور که ممکن است به خواب آرام کودک کمک کند، اما از طرف دیگر می‌تواند منجر به هوشیارتر شدن و حواس پرتی او بشود. همچنین اسباب بازی می‌تواند به خواب کودک کمک کند اما اگر تعداد عروسک‌ها بیش از حد شود باعث حواس پرتی کودک می‌شود.
راهکار: اتاق کودکتان را در حالتی تاریک و آرام قرار دهید. وسایل سرگرم کننده را از اطراف او دور کنید. کودکان زیر چهار سال در محیط‌های آرام و تاریک خواب بهتری دارند.
4- کودک را پس از گریه کردن فورا بغل نکنید
وقتی کودکتان شروع به گریه می‌کند فورا دستپاچه نشوید. شاید شما به محض گریه کودک تمایل داشته باشید که فرزندتان را بغل کنید و به او شیر بدهید یا پوشکش را بررسی کنید. اما با همه این رفتارها فرزندتان را از این فرصت محروم کرده‌اید که بتواند خودش برای آرام سازی خود تلاش کند و این کار را یاد بگیرد.
راهکار: پس از گریه کودک چند دقیقه مکث کنید. به این نکته توجه داشته باشید که نوزادان و کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است در طول شب چندین بار از خواب بیدار شوند. آن‌ها باید بتدریج خودشان یاد بگیرند که چگونه خودشان را آرام کنند. برای مثال نوزادان ممکن است خیلی زود یاد بگیرند که با مکیدن انگشتشان می‌توانند خودشان را آرام کنند و دوباره به خواب روند و دیگر نیازی نباشد که شما از روش‌های مختلفی برای خواباندن کودک استفاده کنید.
علل بی خوابی درکودکان
اگر با وجود تمام کارهایی که انجام می‌دهید باز هم کودک تان راحت به خواب نمی‌رود و برای خواباندن کودک با مشکلاتی مواجه هستید؛ برای بررسی بیشتر باید به متخصص کودک مراجعه کنید چرا که بی خوابی کودکان مانند بزرگسالان می‌تواند دارای عللی جدی باشد. مسلما با آگاهی از این دلایل می‌توان به خواب رفتن کودک را تسهیل کرد.
1- احساس کاذب والدین
شاید شما معتقد باشید که فرزندتان ساعات خواب کافی ندارد و دچار بی‌خوابی شده است اما بی خوابی نوزادان در واقع احساسی است که پدر و مادر‌ها دارند. میزان خواب کودکان در سنین مختلف تفاوت دارد. معمولا هر بچه‌ای در شبانه‌روز در یک بازه زمانی حدود 3 تا 4 ساعت به طور عمیق می‌خوابد و بچه‌هایی که تازه به دنیا آمده‌اند معمولا در طول روز می‌خوابند و شب‌ها خواب پیوسته ندارند. به همین دلیل بیشتر پدر و مادر‌ها بدون توجه به این موضوع، گله دارند که چرا نوزادشان نمی‌خوابد. اما درواقع نوزادان خواب خوب و درستی دارند.
2- گرمازدگی
یکی از مسائلی که در مشکلات خواب کودکان تاثیر بسزایی دارد گرماست. بیشتر خانواده‌ها به خنک شدن دما حساس هستند و به محض اینکه هوای خانه سرد شد و بچه سرفه کرد، تصور می‌کنند او سرما خواهد خورد. برای همین، محیط کودک همیشه گرم است و بدن او به دلیل گرما، آب بیشتری از دست می‌دهد؛ در نتیجه نوزاد همیشه کلافه، بی‌قرار و نا آرام است. علائم گرمازدگی شامل قرمزی پوست نوزاد، عرق زیر بغل، جوش‌های زیر گردن و پشت بچه می‌باشد.
3- تامین انرژی کافی با خواب کمتر
تعداد زیادی از افراد به طور ذاتی کم‌خواب‌تر از دیگران هستند، اما نوزادان و کودکان معمولا بالای 8 تا 10 ساعت به خواب نیاز دارند. معمولا بچه‌های کم‌خواب با کمترین میزان خواب انرژی بدنشان تامین می‌شود و نیازی به خواب بیشتر ندارند. به همین دلیل گفته می‌شود که بچه‌ها را نباید خواباند و خواب باید به سراغ آن‌ها بیاید. اما زمینه و شرایط باید برای خوابیدن آن‌ها فراهم باشد و برای اینکه بچه راحت بخوابد باید محیط ساکت، کم‌نور و بی‌سر و صدا باشد. در محیط‌های پر سر و صدا و پر نور که حالت‌های هیجانی هم در آن‌ها زیاد است، بچه‌ها خوابشان کم می‌شود. مخصوصا وقتی با آن‌ها بازی کنند و حالت‌های هیجانی برایشان پیش بیاید، طول می‌کشد تا خوابشان ببرد.
3- وجود مشکلات سلامتی
اگر با وجود فراهم بودن همه شرایط، کودک شما ساعات خواب کمتری دارد و در عین حال از انرژی کافی نیز برخوردار نیست شما باید به دنبال علت‌های دیگری برای آن باشید. در واقع مشکل در به خواب رفتن می‌تواند حاکی از وجود یک مورد غیرعادی باشد. برای مثال عفونت ادراری یا عفونت گوش باعث می‌شود که سیستم عصبی نوزاد مختل شود. همچنین وجود مشکلاتی نظیر کم‌آبی، نفخ شکم، دل‌درد، گرسنگی و عواملی از این دست می‌تواند خواب نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابر‌این نوزادی که روند خوابش خوب بوده اما حالا بهم خورده و یا بچه‌ای که کم‌خواب بوده و حالا کم‌خواب تر شده، باید معاینه و بررسی شود تا مشکلش تشخیص داده شود. در این راستا مراجعه به متخصص و روانشناس در زمینه کودک به شما در حل این مشکلات کمک خواهد کرد.
کلام آخر درباره خواباندن کودک
توجه داشته باشید که خوابیدن از جمله نیازهای اساسی و اولیه کودکان است که باید توجه خاصی به آن داشته باشید. خواب مناسب به رشد بهتر کودکان کمک می‌کند و انرژی آنان را در طول روز تامین می‌نماید. همچنین باعث می‌شود که در طول روز توانایی بیشتری برای بهره بردن از قدرت تفکر و تمرکز داشته باشند و هنگامی که در دوران تحصیل قرار می‌گیرند با مشکلات کمتری روبهرو شوند. گاهی والدین تمام تلاش خود را برای خواباندن کودک انجام می‌دهند اما به نتیجه مطلوبی دست پیدا نمی‌کنند. در این صورت ممکن است کودک دچار اختلالات خواب شده باشد که لازم است کودک را برای بررسی‌های بیشتر نزد روانشناس ببرید.
سوالات متداول
حمام کردن کودک می‌تواند یکی از روش‌های خواباندن او باشد؟
به طور کلی حمام کردن می‌تواند روش مناسبی باشد اما بیشتر برای خواب نوزاد موثرتر خواهد بود و بر روی کودکان تاثیرات زیادی نخواهد گذاشت. همچنین شما از این روش نمی‌توانید هر روز و هر شب استفاده کنید بلکه تنها در مواقعی می‌تواند به شما کمک کننده باشد.