صبح نو/ متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
عارف چراغی / هنوز دارویی موثر و قطعی برای درمان ویروس کرونا در دنیا عرضه نشده، اما همه کشورها به‌دنبال راهی هستند تا داروها و واکسن لازم را برای کنترل این بیماری خطرناک و قدرتمند پیدا کنند. با این وجود دانشمندان ایرانی توانسته‌اند برای اولین‌بار دارویی را تولید کنند که به درمان بیماران کرونایی کمک کرده و مشکلات ریوی و نفس تنگی آن‌ها را برطرف کند. این دارو که به «پی‌اچ‌آر160» معروف است حالا در داورخانه‌ها با قیمت 200هزار تومان عرضه می‌شود.
محققان ایرانی از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا به فکر تولید واکسن یا دارویی بودند که بتواند بسیار زودتر از شرکت‌های خارجی در درمان بیماری کرونا مؤثر باشد؛ حالا با گذشت9ماه از شیوع این پاندمی در جهان، خبرهای خوشی از نتایج تلاش دانشمندان ایرانی به گوش می‌رسد. قبل از هرچیز جالب است بدانید که کشور ما ایران، بسیار جلوتر از شرکت‌های آسیایی و هم‌ردیف با شرکت‌های اروپایی و آمریکایی در زمینه ساخت دارو هستند و نهادهای معتبر بین‌المللی این مسأله را تأیید کرده‌اند؛ امروزه زمینه صادرات داروهای ایران به سرتاسر جهان وجود دارد و با کمترین کمبودهای دارویی مواجهبوده‌ایم؛ طبق آمارهای رسمی که اعلام شده است حتی نسبت به کشور ایالات متحده آمریکا نیز کمترین کمبود دارویی را داریم.
اگرچه در ظاهر دارو جزو تحریم‌ها به حساب نمی‌آید اما در حقیقت تحریم‌ها موانعی به‌وجود می‌آورند که خرید دارو را مشکل‌ساز می‌کند؛ اینکه ادعا می‌شود که ما دارو را تحریم نکرده‌ایم نادرست است و به‌دلیل وجود چنین مشکلاتی می‌توان گفت داروها نیز تحریم شده‌اند. با‌این‌وجود بعد از اینکه پاندمی کرونا در جهان به وقوع پیوست و به ایران رسید، دانشمندان ما با اطمینان و احساس نداشتن هیچگونه کم‌و‌کاستی در رابطه با علم پزشکی، شروع به ساخت فرمولی طبیعی کردند که نهایتاً با مشارکت یکی از شرکت‌های ایرانی تبدیل به یک محصولی شد که در زمان حاضر می‌تواند عوارض ریوی و عوارض ناشی از کرونا را تا حد قابل‌توجهی کاهش دهد و وضعیت بیمار را به یک حالت پایدار برساند همچنین مانع پیشرفت بیماری شود.
مسابقه برای ساخت واکسن کرونا همچنان ادامه دارد
طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، در سراسر جهان بیش از ۱۵۰واکسن در حال ساخت و توسعه است که تعداد معدودی از آن‌ها، هم‌اکنون به مراحل نهایی آزمایش‌های بالینی رسیده‌اند. در همین حال، محققان و پزشکان بسیاری نیز در حال آزمایش اثربخشی بسیاری از داروهای موجود برای درمان این بیماری و یا بی‌اثر کردن فعالیت‌های ویروس کرونای جدید هستند. در همین راستا مقاله جدیدی در مجله علمیNature منتشر شده است و در آن، از ۲۱داروی شناخته شده نام برده می‌شود که می‌توانند تکثیر ویروس کرونای سارس۲، عامل بیماری کووید۱۹ را متوقف کنند. همه این داروها در نمونه‌ها و مدل‌های حیوانی کوچک که بافت بدن‌شان مشابه بافت‌های انسانی هستند، مورد آزمایش قرار گرفتند. اگر این مطالعات نتایج مثبتی داشته باشد، محققان قصد دارند نسبت به کارآزمایی بالینی آن‌ها و ارزیابی داروها به‌عنوان درمان بیماری کووید۱۹ با سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا مذاکره کنند.
واکسن کرونا به کجا رسید؟
کشورهای زیادی از جمله روسیه، چین و هندوستان به واکسن کرونا دست یافته‌اند که اکنون در مرحله تولید انبوه آن هستند. همچنین تنها دو کشور مسلمان ایران و اندونزی در جهان قادر به تولید واکسن هستند و ایران تنها کشور در خاورمیانه است که قابلیت تولید عمده واکسن‌ها را دارد، به‌طوری که عمده واکسن‌هایی که در برنامه واکسیناسیون کشوری قرار دارند، تولید داخل هستند. دکتر محسن زهرایی، رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت اخیراً در اظهار نظری گفته است: گاهی ممکن است بشنویم کشوری مدعی تولید واکسن کرونا شده است که باید نتایج آن ثابت شود. اینگونه نیست که ادعایی مطرح کنیم، بعد نتوانیم اثرگذاری واکسن را نشان دهیم. بنابراین، برای تولید واکسن کووید۱۹، لازم است که زمان بیشتری صرف شود. رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، افزود: «همین وضعیت در کشور ما وجود دارد و چند شرکت دانش بنیان و مراکز دانشگاهی مشغول کار بر روی تولید این واکسن هستند.» ایران نیز پا به پای دنیا در زمینه تولید واکسن کرونا فعالیت می‌کند. در عین حال وزارت بهداشت نیز برای خرید واکسن از کشورهای دیگر درخواست داده است. در این زمینه مجمعی به نام کووکس فعال است که ۱۸۰کشور در آن ثبت‌نام کرده‌اند و ۱۸سازمان و شرکت در زمینه تولید واکسن در آن مشارکت دارند. ایران هم در لیست این ۱۸۰کشور است. پیش‌تر نیز مسوولان وزارت بهداشت کشورمان اعلام کرده بودند که با وجود تمام تحریم‌ها هر کشوری که به واکسن کرونا دست بیابد ما برای خرید آن پیشقدم می‌شویم که این بار قرعه به نام کشور هند افتاده است. روز گذشته آقای سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان به رسانه‌ها اعلام کرد: یک شرکت هندی 100میلیون دوز واکسن کرونا به آمریکایی‌ها پیش فروش کرده است، مدیر عامل این شرکت فردی ایرانی‌الاصل زرتشتی است که به ما قول داده است 20میلیون دوز واکسن را با قیمت پایین‌تر به ما بفروشد. عنوان کرد: «ما در حال انجام اقدامات لازم برای تأمین این واکسن هستیم که امیدواریم زودتر به نتیجه برسد.
البته تیم‌های تحقیقاتی ما نیز درحال تلاش شبانه‌روزی برای تولید واکسن هستند که به نتایج مثبت این تحقیقات خیلی امیدواریم.» دکتر لاری، سخنگوی وزارت بهداشت نیز در نشست خبری روز گذشته خود درباره جزییات این خرید گفت: «شرط پیش فروش این است که کشور متقاضی ۱۵درصد پیش پرداخت برای این واکسن داشته باشد و اگر موفق هم نشدند، این پول به ما عودت نمی‌شود. با این وجود در آخرین جلسه ستاد ملی مقرر شد که این ۱۵درصد پرداخت شود. در مجموع ما نیز سبدمان را برای خرید واکسن کووید۱۹ گذاشتیم و ثبت‌نام کردیم؛ واکسن آکسفورد، چند شرکت چینی و شرکت‌های مختلفی که معتبرند در این گروه قرار دارند.» البته برآوردها نشانگر این است که قطعاً زودتر از 6ماه دسترسی به واکسن نخواهیم داشت و این واکسن هم شامل گروه‌های آسیب‌پذیر می‌شود.
نکاتی که باید درباره افشانه پی‌اچ‌آر 160 بدانید
آیا پی‌اچ‌آر 160عوارض دارد؟ تاکنون با استفاده بیش از3000 مورد تنها چند مورد خارش گلو و یک مورد هم آلرژی گزارش شده است.
مدت زمان مصرف این دارو چقدر است؟ بین سه تا 20روز است که بنا به تشخیص پزشک انجام می‌شود.
با‌توجه به شدت بیماری چه اندازه باید از این دارو استفاده کرد؟ بسته به تشخیص پزشک در موارد ابتدایی سه بار در روز صبح، ظهر، شب و در موارد متوسط روزی پنج‌بار و در موارد حاد روزی 10بار و هر بار یک پاف با دستگاه دمیار.
افشانه به تنهایی قابل استفاده است ؟ بله اما استفاده از دستگاه دمیار که یک وسیله پلاستیکی است و در داروخانه‌ها موجود است می‌تواند عملکرد دارورسانی به اعماق ریه را بهبود بخشد، هرچند که استفاده از آن الزامی نیست ولی مفید است.
این دارو شیمیایی است؟ پاسخ منفی است. این دارو 100درصد طبیعی است و هیچگونه پروسه شیمیایی و ماده شیمیایی در تولید این دارو استفاده نشده است.
چه گروه سنی می‌توانند از پی‌اچ‌آر استفاده کنند؟ طبق گزارشات غیررسمی از کودک دو ساله تا افراد بسیار مسن از این اسپری استفاده کرده‌اند و به گفته سازندگان دارو گزارشی که ارتباطی بین دارو و سن مصرف‌کنندگان وجود داشته باشد مشاهده نشده است.
رمدسیویر، اولین دارویی که قیمت آن 50برابر شد!
شاید بتوان از رمدسیویر به‌عنوان اولین داروی رسمی ضدکرونا در ایران نام برد. رمدسیویر در ابتدای ورود به بازار ایران از نمونه‌های اهدایی بود که این نمونه‌های اهدایی رایگان در بیمارستان‌ها توزیع می‌شد اما با توجه به توانمندی بالای صنعت داروسازی ایران تولیدکنندگان داخلی به سرعت دارو را تولید و وارد بازار کردند. این دارو از اواسط تابستان در ایران تولید شده و در مصارف بیمارستانی برای مبتلایان به کووید19 تجویز می‌شود. رمدسیویر برای آن دسته از بیماران کرونایی که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند و به دستگاه ونتیلاتور وصل هستند، استفاده می‌شود. تا قبل از تولید انبوه این دارو؛ رمدسیویر وارد بازار سیاه شده بود و در مدت زمانی قیمت آن تا 50میلیون تومان هم افزایش داشت. این درحالی است که قیمت داروی رمدسیویر وارداتی بین یک میلیون و ۱۰۰ تا یک میلیون و ۳۰۰هزار تومان و قیمت رمدسیویر ایرانی ۶۰۰هزار است. در حال حاضر ظرفیت تولید رمدسیویر هفته‌ای ۳۰هزار عدد است و اگر سه شرکت تولیدکننده دیگر هم پای کار بیایند ظرفیت تولید به ۷۰هزار عدد خواهد رسید و نیاز داخل کشور به‌طور کامل تأمین خواهد شد. همچنین با تولید ماده اولیه و افزایش تولیدکنندگان امکان صادرات هم وجود دارد البته باید توجه داشت که ما نمی‌توانیم نیاز کاذب را پاسخگو باشیم چراکه ممکن است برای اندیکاسیون‌های غیر کرونا یا برای بیمارانی که در مرحله حاد بیماری نیستند به‌طور غیرقابل کنترلی تجویز شود.
همانطور که قبلاً بارها گفته شده هنوز داروی مشخصی که بتوانیم قطعاً درباره درمان این بیماری اظهارنظر کنیم در دنیا کشف نشده است ولی تمام داروهایی که می‌توانند در درمان این بیماری مؤثر باشند تا امروز در کشور عرضه شده است چه انواع داروهای ضد ویروس و چه داروهای ضد التهاب در کشورمان تولید شده است. اکنون دارویی که در درمان کرونا بیشتر تجویز می‌شود قرص فاویپیراویر است که یک شرکت داروسازی نمونه ایرانی قرص را به قیمت ۱۹هزار و ۵۰۰تومان تولید و عرضه می‌کند.
دست بالای داروسازان ایرانی با پی‌اچ‌آر160
افشانه ضد کرونا که حالا با نام تجاری پی‌اچ‌آر160 شناخته می‌شود بنا بر ادعای متخصصان ایرانی می‌تواند طی سه تا پنج روز عوارض ریوی ناشی از بیماری کووید۱۹ مثل سرفه و تنگی نفس را ازبین ببرد. آقای مصطفی صفاری، مدیرعامل شرکت سازنده این دارو می‌گوید: «افشانه پی‌اچ‌آر۱۶۰ نخستین داروی مؤثر درمان بیماری کروناست که با این مشخصات و به‌صورت افشانه در جهان تولید می‌شود. این دارو خاصیت ضد ویروس ندارد و داروی درمان کرونا محسوب نمی‌شود بلکه باعث می‌شود تا عوارض ریوی ناشی از بیماری کرونا در مراحل اولیه درمان شود و به بیمار فرصت می‌دهد تا با تحمل دوران اولیه، با این بیماری مقابله کند.» مدیرعامل این شرکت داروسازی افزود: «این دارو با ارائه مدارک و مستندات کافی و پس از طی کردن مراحل بالینی در بیمارستان بقیه‌الله موفق شده است تائیدیه سازمان غذا و دارو را اخذ کند و تاکنون ۲۰۰هزار عدد از این دارو تولید شده و هم‌اکنون در داروخانه‌های سراسر کشور در دسترس عموم مردم است.» به گفته صفاری ویروس کرونا بر روی ریه اثر گذاشته و با تشکیل لایه‌ای مانع از تبادل اکسیژن می‌شود، اما این دارو بر روی این لایه اثر گذاشته و با از بین بردن آن سبب می‌شود بیمار دچار تنگی نفس و کمبود اکسیژن نشود.»
طبق آنچه مطرح شده است قیمت هر افشانه 200هزار تومان است و هر عدد از آن برای یک دوره درمان بیماری کافی است که البته مصرف‌کنندگان باید نحوه صحیح استفاده از این افشانه را از پزشک معالج یا دکتر داروساز یاد بگیرند. این دارو اثر پیشگیری ندارد و اگر چه استفاده از آن به‌دلیل وجود مواد کاملاً طبیعی و ارگانیک در ترکیب آن عوارضی ندارد، اما استفاده از آن تنها به افراد مبتلا به بیماری کووید۱۹ توصیه می‌شود.
ضدکرونای «اکتمرا» در ایران تولید شد
افشانه پی‌اچ‌آر160 تنها دارویی نبود که دانشمندان ایرانی موفق به ساخت آن شده‌اند. اواسط مرداد‌ماه بود که سازمان غذا و دارو نیز از ساخت داروی ضدکرونای اکتمرا در ایران خبرداد. داروی اکتمرا از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای کمک به بهبود نسبی بیماران کرونا و کوتاه شدن دوره بیماری تأیید شده است. آقای حیدر محمدی، مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره این دارو به خبرگزاری جالبز گفته بود: نوع تزریق زیرپوستی داروی اکتمرا را که برای درمان روماتیسم کاربرد دارد، اکنون یکی از شرکت‌های دارویی ایران تولید می‌کند اما نوع تزریق وریدی آن برای بیماران کرونا کاربرد دارد. محمدی گفته بود: داروی اکتمرا نیز مانند رمدسیویر برای بیماران حاد کرونا استفاده می‌شود و توزیع داروخانه‌ای نخواهد داشت بلکه این دارو نیز برای بیماران حاد و بدحال کرونا در اختیار بیمارستان‌ها قرار می‌گیرد.