دنیای خودرو/ علیرغم آن‌که خودروهای برقی مجهز به باتری نسبت به همتایان پیل سوختی خود از موفقیت بسیار بیشتری در بازار برخوردار بوده‌اند، اما همچنان بسیاری هستند که هیدروژن را جایگزین بهتر و مناسب‌تری برای سوخت‌های فسیلی می‌دانند.
هفته گذشته نخستین قطار مجهز به پیشرانه هیدروژنی در بریتانیا اولین سفر خود را انجام داد و اتحادیه اروپا نیز با انتشار استراتژی هیدروژن در ماه ژوئیه از عزم جزم خود برای روی آوردن به این فناوری خبر داد. از دیدگاه کاربر، فناوری پیل سوختی هیدروژنی میراث‌دار بی‌چون چرای موتورهای احتراق داخلی به شمار می‌رود.
برای استفاده از این سوخت هم شما باید وارد یک جایگاه سوخت شوید و پنج دقیقه بعد با باک پر از سوخت به مسیرتان ادامه دهید؛ درست به همان شکلی که در صد سال گذشته شاهدش بوده‌ایم. اما در پشت پرده دلایل بسیاری وجود دارد که چرا این گزینه چندان هم برای برای حمل و نقل آینده مناسب و هم‌سو با محیط‌زیست نیست.
کسانی که پشت فرمان نخستین مدل پیل سوختی هیدروژنی تویوتا یعنی میرای نشسته‌اند به این نکته اذعان دارند که استفاده از هیدروژن هیچ مشکلی را در تجربه رانندگی به وجود نمی‌آورد.
میرای خودرویی فوق‌العاده راحت است هرچند هنگام شتاب‌گیری نسبت به همتایان برقی خود زوزوه بلندی سر می‌دهد. مدل جدید میرای که قرار است در سال 2021 راهی بازار شود و علاوه بر دیفرانسیل عقب بودن، 30 درصد قابلیت پیمایش بیشتری نسبت به مدل فعلی دارد از جایگاه ظاهرا بهتری برخوردار است.
تویوتا به‌طور ضمنی به این نکته اشاره کرده که این مدل خودرویی کاملا اسپرت و با پتانسیلی برای رقابت با تسلا مدل S خواهد بود. مدل پیل سوختی هیوندای یعنی نکسو هم که در رویداد SMMT درایو رونمایی شد نیز درست به اندازه میرای تجملی و لوکس به نظر می‌رسد.
در دسترس نبودن
هرچند هیچ یک از این‌ها ویژگی‌های مورد نظر برای استفاده روزمره از خودرو در سراسر جهان نیستند. به عنوان مثال در شهر لندن تنها 10 جایگاه سوخت هیدروژن (آن هم بیشتر در حومه شهر) وجود دارد که به معنی دور از دسترس بودن سوخت مورد نیاز است.
در کالیفرنیا 42 جایگاه سوخت هیدروژن وجود دارد که این مساله این ایلن را به جایی مناسب برای راندن خودروهای هیدروژنی بدل کرده و در عمل هم بزرگترین اجتماع خودروهای پیل سوختی (با 8 هزار و 573 دستگاه خودروی هیدروژنی در آخرین سرشماری) در این ایالت آمریکایی قرار دارد. هرچند یک‌سال پیش در همین ایالت 22 هزار و 620 ایستگاه شارژ خودروهای برقی وجود داشت.
در مقایسه می‌توان گفت که تعداد جایگاه‌های سوختگیری هیدروژن نسبت به ایستگاه‌های شارژ هم در ایالات متحده و هم در کشورهای اروپایی ناچیز است. همچنین خودروهای تمام الکتریکی می‌توانند در صورت نیاز اضطراری با یک شارژر موسوم به گرنی از طریق پریز معمولی هم شارژ شوند در حالی‌که اگر سوخت خودروی پیل سوختی شما تمام شود معلوم نیست چه بلایی به سرتان بیاید و اصلا بعید نیست که کارتان به خبر کردن یدک‌کش بکشد.
سوخت گران
یکی دیگر از مشکلات هزرینه بالای هیدروژن است. در بریتانیا قیمت هیدروژن 12 پوند به ازای هر کیلوگرم است و قیمت متوسط این سوخت در کالیفرنیا نیز 16.51 دلار است.
با در نظر داشتن این‌که میرای می‌تواند با هر کیلوگرم هیدروژن مسافت 60 مایل (96.5 کیومتر) را بپیماید می‌توان نتیجه گرفت که هزینه سوخت این خودرو بیش از 5 برابر برق مورد نیاز برای طی شدن مسافت مشابه توسط خودروهای تمام الکتریکی است. واقعیت این است که در ایالات متحده حتا راندن خودروهای احتراق داخلی با سوخت‌هغای فسیلی هم از این ارزان‌تر می‌شود.
موسسه تحقیقاتی IHS مارکیت پیش‌بینی کرده که تازه در سال 2030 سوخت هیدروژن خواهد توانست به لحاظ قیمتی با سایر سوخت‌ها رقابت‌پذیر شود و بهای آن تا سال 2025 هم 30 درصد کاهش پیدا خواهد کرد. اما مساله اینجاست که این سوخت برای رقابت‌پذیر شدن خودروهای پیل سوختی با خودروهای تمام الکتریکی دست‌کم باید 300 درصد ارزان‌تر شود.
این‌ها همه مشکلاتی است که فناوری‌ها در مراحل اول معرفی به بازار با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. خودروهای پیل سوختی در حال حاپر در همان جایگاهی هستند که ده سال پیش خودروهای برقی قرار داشتند و شکی نیست که در آینده هم بر تعداد جایگاه‌های سوختگیری هیدروژن افزوده خواهد شد و هم قیمت این سوخت کاهش پیدا خواهد کرد.
مشکلات تولید
یکی از مشکلات دیگر نحوه به دست آوردن گاز هیدروژن است. از یک سو می‌توان این سوخت را از طریق تجزیه گاز طبیعی به دست آورد که بسته به شیوه مورد استفاده می‌تواند منجر به تولید منوکسید کربن یا دی‌اکسید کربن شود و در نتیجه دیگر نمی‌توان آن را سوختی پاک نامید.
به این سوخت هیدروژن آبی گفته می‌شود که تولیدش به آلاینده‌های کربنی بیشتری از آلاینده‌های متصاعدشده از اگزوز خودروهای احتراق داخلی منجر می‌شود. از سوی دیگر هیدروژن سبز که از طریق الکترولیز کردن آب به دست می‌آید وضعیت امیدوارکننده‌تری دارد. برای تولید این سوخت جایگاه‌های سوختگیری برای تولید این سوخت در محل به به منبع آب و الکتریسته نیاز خواهند داشت.
اما این شیوه هم چندان کارآمد نیست و به تلف 48 درصد از برق در تجزیه آب به اکسیژن و هیدروژن منجر خواهد شد. در هر حال هیدروژن همچنان به عنوان یک گزینه منطقی و معقول برای سوخت‌های فسیلی در نظر گرفته می‌َود و بعید نیست که در دهه‌های آتی بتواند گوی سبقت را از همتایان الکتریکی خود برباید.